Σύνδρομο Cushing (Υπερκορτιζολισμός) - Συμπτώματα, αίτια και αντιμετώπιση

Το σύνδρομο Cushing είναι μία κατάσταση η οποία χαρακτηρίζεται από την παρουσία υπερβολικής ποσότητας κορτιζόλης στον οργανισμό που μπορεί να προκληθεί είτε από εξωγενείς παράγοντες όπως οι παρενέργειες από την μακροχρόνια λήψη στεροειδών φαρμάκων (γλυκοκορτικοειδή) είτε λόγω ενδογενών παραγόντων όπως η ύπαρξη ενός αδενωματος στην υπόφυση.

Εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες από ότι άνδρες (περίπου 5 φορές πιο συχνά).

Το όνομα του το οφείλει στον Αμερικανό νευροχειρούργο Harvey Cushing.

Τα συνηθέστερα γλυκοκορτικοστεροειδή φάρμακα που χορηγούνται είναι: η πρεδνιζόνη, η πρεδνιζολόνη, η μεθυλοπρεδνιζολόνη, η τριαμσινολόνη, η παραμεθαζόνη, η βηταμεθαζόνη, η δεξαμεθαζόνη και χρησιμοποιούνται σε ένα ευρύ φάσμα ενδείξεων κυρίως με αντιφλεγμονώδη ή ανοσοκατασταλτική δράση.

Η κορτιζόλη είναι μία ορμόνη που παράγεται από τον φλοιό των επινεφριδίων και είναι υπεύθυνη για ένα πλήθος λειτουργιών που λαμβάνουν μέρος στον οργανισμό, όπως η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, η ρύθμιση των επιπέδων του στρες, η ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα κ.ά. Η ποσότητα της κορτιζόλης που παράγεται από τα επινεφρίδια ελέγχεται από μία άλλη ορμόνη που ονομάζεται φλοιοεπινεφριδιοτρόπος ορμόνη (ACTH) και παράγεται από την υπόφυση.

Το αδένωμα είναι ένας καλοήθης (μη καρκινικός) όγκος.

Τα κυριότερα συμπτώματα του συνδρόμου Cushing είναι:

• Αύξηση σωματικού βάρους
• Συσσώρευση λίπους στον αυχένα, στην περιοχή της κοιλιάς και στον κορμό
• Πανσεληνοειδές πρόσωπο λόγω συσσώρευσης λίπους
• Αυξημένη τριχοφυΐα στο σώμα και στο πρόσωπο
• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα
• Οίδημα στα κάτω άκρα
• Διαταραχές ύπνου
• Κόπωση
• Οστεοπόρωση
• Οσφυαλγία 
• Συχνές λοιμώξεις
• Αυξημένος αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων
• Ερυθροϊώδεις ραβδώσεις
• Έντονη εφίδρωση
• Ευερεθιστότητα
• Κατάθλιψη
• Λέπτυνση του δέρματος και εμφάνιση μωλωπών
• Μειωμένη σεξουαλική διάθεση (libido)
• Διαταραχές της εμμήνου ρύσεως

Αίτια
Τα κυριότερα αίτια για την εμφάνιση του συνδρόμου Cushing είναι:

• Αδένωμα στην υπόφυση. Αποτελεί την συχνότερη αιτία ενδογενούς παράγοντα εμφάνισης του συνδρόμου (περίπου 70% των περιστατικών).
• Υπερπλασία των επινεφριδίων
• Αδένωμα στα επινεφρίδια
• Καρκίνωμα στα επινεφρίδια
• Ορισμένοι τύποι καρκίνου του πνεύμονα
• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
• Παρενέργειες από γλυκοκορτικοστεροειδή φάρμακα
  

Διάγνωση
Στόχος της διάγνωσης είναι ο εντοπισμός υψηλών επιπέδων κορτιζόλης στον οργανισμό και αυτό γίνεται με:

• Εξετάσεις αίματος
• Εξετάσεις ούρων (συλλογή ούρων 24ώρου)
• Δοκιμασία καταστολής με δεξαμεθαζόνη
• Φυσική εξέταση του ασθενούς
• Μαγνητική τομογραφία
• Αξονική τομογραφία

Θεραπεία
Η θεραπεία του συνδρόμου Cushing είναι ανάλογη με τα αίτια πρόκλησης και γι αυτό διαφέρει από άτομο σε άτομο. Συνήθως περιλαμβάνει:

• Χειρουργική αφαίρεση του αδενώματος της υπόφυσης
• Χειρουργική αφαίρεση των επινεφριδίων
• Ακτινοθεραπεία
• Φαρμακευτική αγωγή
• Σταδιακή μείωση ή διακοπή της χρήσης των κορτικοστεροειδών φαρμάκων

Το σύνδρομο Cushing αν αφεθεί χωρίς αντιμετώπιση μπορεί να αποβεί μοιραίο για την ζωή του ασθενούς.